سودان جنوبی | کم‌آبی تجاوز و آدم‌ربایی

سودان جنوبی ، جایی که بحران آب منجر به آدم ربایی و تجاوز جنسی می‌شود.
Independent newspaper reporter, Bel Trew

برای یک لحظه ی کوتاه به نظر می‌رسید که زنِ جوانِ اهلِ سودان جنوبی و نوزادش که در یک حامل پارچه ای روی پشتش پیچیده شده بود، دارند زیر یک درخت از گرمای روز نفسی تازه می‌کنند. اما سپس، ماریِ 25 ساله که خود نیز مادر بود، با دقت بیشتری نگاه کرد، دو شبحِ بی‌حرکت به طرز عجیبی به مخزن آبِ خالی تکیه داده بودند، بدن ها خشک بودند. هر دو از کم آبی تلف شده بودند.

اینجا بوما Boma است. منطقه ای در سودان جنوبی که از یکی از شدیدترین کم ‌آبی های کشور رنج می‌برد.

سودان جنوبی جوان ترین کشور جهان تحت تاثیر جنگ داخلی وحشیانه ای ویران شده که بیش از 400,000 نفر را کشته و جمعیت آن را در معرض قحطی قرار داده. این درگیری اسماً در ماه سپتامبر با امضای قرار داد صلح تاریخی میان رئیس جمهور سودان جنوبی، ” سالوا کیر مایادریت – Salva Kiir Mayardit ” و گروه شورشیانی که توسط ” ریک مچار Riek Machar ” رهبری می‌شد به پایان رسید.

اما پس از گذشت شش ماه، خطر و تهدید یک فاجعه ی انسانی رو به تشدید، این آتش‌بس را ناخوشایند می‌کند. و آب، اگرچه معمولا نادیده گرفته می‌شود، قلبِ موجِ جدیدی از اعتراضات است.

نابودی زیرساخت های آبی طی سال های جنگ  داخلی :

بنا به گفتمان سازمانِ آبِ دولت سودان، که اعلام کرده است زیرساخت های حیاتی طی جنگ نابود شده‌اند، قریب به 80 درصد کشور هیچ‌گونه دسترسی به آب آشامیدنی ندارد. با تغییرات آب‌وهوایی و بالاتر رفتن دما، منابع آب کشاورزی و دامپروری نیز رو به کاهش است.

مراجع رسمی هشدار داده‌اند که این کم ‌آبی جرقه ی درگیری های مسلحانه ای را بین بسیاری از قریب به 60 گروهِ قومیِ این کشور زده که می‌تواند شروع درگیری های تازه ای در آینده باشد. قربانیان این شرایط در سودان جنوبی زنان هستند که مسئولیت فراهم کردن آب را حتی با وجود راهِ طولانی و خطرناک بودن برعهده دارند.

 ماری می‌گوید: اجساد را در حاشیه ی جاده خاکی ای در مسیر پمپ آب گومورق، روستای دورافتاده ای که تنها با هلیکوپتر و رانندگی طولانی در مسیر مال‌رو قابل دسترسی است، پیدا کرده. در این مسیر زنانِ در خطرِ مرگ ، از شدت تشنگی یا گرسنگی و همچنین حمله و حتی تجاوز توسط مردانی هستند که زیر آفتاب سوزان فصل خشکی، برای آبی که زنان می‌آورند کمین کرده‌اند.

به گفته ی یک آژانس امدادرسانی، این پدیده مختص سودان جنوبی نیست بلکه معمولا زنان در سراسر جهان وظیفه ی فراهم کردن آب را بر عهده دارند و با چنین خشونت هایی مواجه هستند. ماری و 5 زن دیگری که کنارش نشسته بودند همه می‌گفتند که تجربه حمله ی مردانی که کمین می‌کنند را داشته‌اند. یکی از آن ها با اسلحه تهدید و مورد تجاوز واقع شده بود.

زنی که در کلبه ای گلی در روستایش زندگی میکند به خبرنگار ما میگوید :« من شخصا 10 نفر را می‌شناسم که در 12 ماه گذشته از تشنگی مرده‌اند. این یک مشکلِ رایج است و در هفته‌های آینده که اوج فصل گرما و خشکی است نیز بدتر خواهد شد.»

امضای قرارداد صلح :

علی‌رغم قرارداد صلح، منازعات میان ارتش و نیروهای شورشی ای که از امضای قراداد سپتامبر سرباز میزنند در نواحی جنوبی ادامه دارد. حتی نظر امضاکنندگان نیز با هم مغایرت دارد.

قرارداد ، ضرب‌الاجلی را برای همه طرفها تعیین کرده تا قبل از تشکیل دولت وحدت در ماه می، تمام نیروی های خود را یک پارچه کنند و ارتش ملی را تشکیل دهند.

هیچ کدام از این اقدامات هنوز تکمیل نشده است. اما در میان این سختیها و عذابها، مشکل آب نباید مطرح باشد. مراجع رسمی در سازمان آب سودان جنوبی معتقدند که منابع آب کافی برای جمعیتی کمتر از 10 میلیون نفر موجود است.

سودان جنوبی بیش از نیمی از سال را زیر سیلابها است و رودخانه‌های متعددی نیز از آن گذر می‌کنند که نیل سفید، یکی از دو شاخه ی اصلی رود نیل را نیز شامل می‌شود. همچنین محل به هم رسیدن سه سفره ی آب زیرزمینیِ برون‌مرزی است.

اما باز هم طبق گفته ی ” اکسفم ” که برنامه های متعددی را در زمینه ی بهداشت و سلامت آب (WASH) مدیریت میکند، حدود 6 میلیون نفر یا به عبارتی سه چهارم جمعیت سودان جنوبی برای دسترسی به آب سالم و بهداشت به کمک احتیاج دارند.

میلیونها نفر در معرض ابتلا به بیماریهای ناشی از آلودگی آب مانند حصبه و وبا قرار دارند که به دلیل عدم دسترسی به ابتدایی ترین سطوح بهداشت ، بدون هیچ نظارتی، در جوامع روستایی منتشر می‌شوند. در سال های جنگ ، گروه های مسلح ، آگاهانه زیرساخت های آبی را هدف قرار دادند تا جوامعِ دشمنِ خود را نابود کنند.

منابع محدودی برای بازسازی و تامین آب وجود دارد: اکسفم و دیگران معتقدند برنامه های بهداشتی آن ها بسیار کم هزینه است. این درحالی است که آلیر نونگوکا، رئیس سازمان آب گفت تنها یک دهم درصد از بودجه ی دولت به آب اختصاص پیدا میکند.

تاثیرات کم آبی بر زندگی :

چیزی که فشار را افزایش می‌دهد، تغییرات آب و هواست. رودخانه‌های فصلی به زودی خشک می‌شوند و مردمی مثل قبایل ِدام دار را مجبور به جابجایی میکنند.

این جابجایی ها ممکن است جرقه ی منازعات محلی را بر سر آب بزند که دولت نگران است منجر به یک جنگ کشوری شود.

ناپدید شدن گله ها و کودک دزدی رو به افزایش است. تا کنون 4 میلیون نفر در داخل و خارج سودان جنوبی به دلیل جنگ داخلی 5 ساله آواره شده اند. اما نوگوکا هشدار داده است که اگر اقدامی برای بهبود وضعیت بحران آب صورت نگیرد، طی دو سال آینده میلیون ها نفر دیگر هم آواره خواهند شد.

روستا نشینان ناچار خواهند شد به مناطق شهری کوچ کنند که خود باعث می‌شود فشار بیشتری روی منبع اندک آب باقیمانده باشد، در حالی که پناهندگان سودان جنوبی نیز درحال بازگشت به کشور خواهند بود.

نونگوکا به خبرنگار ایندپندنت در پایتخت، شهر جوبا میگوید: « آب ، جنگ های مسلحانه ی واقعی را، مخصوصا با توجه به طولانی‌تر شدن فصل خشکی، در جوامع عقب مانده باعث می‌شود. تا کنون هم شاهد منازعاتی در مناطق جانگلی، آکوبو و شرق اکواتوریا بوده ایم.»

وی افزود:« با توجه به تاثیر تغییرات آب و هوایی، اگر از برنامه ی بهداشتی ما در جهت کمک به جوامع برای تامین آب، یعنی WASH ، حمایت نشود؛ شاهد درگیری های بیشتری خواهیم بود.» علاوه بر اینکه سودان جنوبی هیچ تسهیلاتی برای ذخیره و جمع آوری آب ندارد، اطلاعات موثقی هم برای تخمین شدت بحران آب در دست نیست.

احداث زیرساخت های آبی برای بهبود وضعیت زندگی مردم :

به همین دلیل است که دولت امیدوار است بتواند سد بزرگی روی نیل سفید، در جنوب جوبا، احداث کند که انرژی پاک نیز تولید کند.

اما این تصمیمی بحث برانگیز است. مصر و اتیوپی که هردو از کشور های حوزه رود نیل هستند، تقریبا استفاده ای بیش از حد معمول از سد ” برزنگ رنسانسی ” اتیوپی دارند که روی شاخه ی دیگری از نیل یعنی نیل آبی احداث شده است.

جمعیت و شهروندان کشور مصر به شدت بر رود نیل متکی هستند و قاهره نگران است که سد بزرگ اتیوپی ، بزرگ ترین نیروگاه آبی آفریقا ، جریان آبیِ وارد شده به کشورش را کاهش دهد و امنیت ملی قاهره را مختل کند.

بحثِ یک دهه ای هنوز حل نشده است. مصر در مورد “مسئله امنیتی ملی” بودنِ سدِ بزرگ اتیوپی صحبت می‌کند. صحبت از سدی در سودان جنوبی بر روی سرچشمه ی دیگری از رود نیل، اگر به خوبی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به درگیری های بین المللی شود. اما درحال حاضر مسئولان، بیشتر نگران درگیری های داخلی سودان جنوبی و خشونت ها هستند.

بحران داخلی :

در منطقه ی پیبور، مرکز استان بوما در سودان جنوبی که ماری در آن ساکن است، شهردارِ محلی، جان جوزف هشدار داده که تا کنون نیز مردم در منطقه‌اش به دلیل کم آبی جان باخته اند. او گفت:« به عنوان دولت، ما ظرفیت ساخت زیرساخت های آبی دایمی برای مردم و موجودات زنده را نداریم. هر سال دسترسی به آب سخت تر و خشونت ها بیشتر می‌شود.»

برخلافِ اداراتِ موردِ قهر واقع شده ی او، در سوی دیگر، وزیر جنسیت محلی، ” لیدا آگولوری ” از یک پسر بچه ی نوپا و یک دختر بچه که کمتر از 5 سال دارد مراقبت می‌کند. این کودکان در سال 2017 توسط مهاجمان از خانواده‌شان دزدیده شدند و به تازگی پیدا شده‌اند. کودک‌ربایی حین هجوم ها به یک شغل در سودان جنوبی تبدیل شده زیرا کودک‌ربایان می‌توانند این کودکان را به خانواده هایی که قادر نیستند بچه دار شوند بفروشند.

اما مقامات محلی به طرز عجیبی این افزایش در کودک‌ربایی را به بحران آب مرتبط می‌دانند. مهاجمانِ دام دار ، جوامع رو به افزایشی هستند که به دنبال آب و دام برای جایگزین کردن با دام هایی که از تشنگی مرده اند مهاجرت می‌کنند و با اقوام ساکن در حاشیه ی رودخانه ها درگیر می‌شوند. یکی از مشاغل فرعی، بردن کودکان و گاو ها است.

این دو کودک زمانی که ربوده شدند سن کمی داشتند و والدین اصلی خود، نام و یا محل زندگی‌شان را نمی‌شناختند و غمگین و سردرگم بودند. آگولوری توضیح می‌دهد که نگه داشتن این کودکان در پیبور خطرناک است زیرا خانواده‌ای که برای داشتن این کودکان به ازاء هرکدام 30 گاو پرداخت کرده بود ممکن است بخواهد آنها را بدزدد. این دو کودک با هواپیمای موتوری کوچکی به پایتخت سودان جنوبی فرستاده شدند.

افزایش خشونت علیه زنان و کودکان :

وی افزود:« زنان و کودکان به طرق متعددی بیشتر از دیگران تحت تاثیر بحران آب هستند.»

در گومروق، ماری توضیح می‌دهد که زخم های روی بازو و پاهایش مربوط به زمانی است که سال گذشته در مسیر آوردن آب مورد حمله واقع شده بود. چنان او را با چوب زده بودند که بیهوش به بیمارستان برده شد. سپس ده ماه را در بیمارستان بستری شد و به تازگی مرخص شده است. او می‌گوید:« از آن زمان تا کنون من ضعیف تر از آن هستم که بتوانم آب بیاورم. هنوز هر روز درد را احساس می‌کنم.»

الیزابت 35 ساله که کنار او نشسته است می‌گوید در فوریه سال 2016 توسط گروهی از مردان مسلح که به گفته ی خودش، در میان بوته‌ها برای زنانی که آب و هیزم می‌آورند کمین می‌کنند، تهدید به مرگ شده و به او تجاوز شده است. او که مادر سه کودک است توضیح می‌دهد:« دو مرد به ما گفتند روی زمین بخوابیم و اگر این کار را انجام ندهیم مارا خواهند کشت.»

او می‌گوید:« من هیچ قدرتی نداشتم و مجبور بودم خودم را به او تسلیم کنم.»

شرایط روستاهای دور افتاده :

اما شرایط در منیبول، روستایی با دو ساعت رانندگی ، فاصله از گومروق در حاشیه ی جاده ی مال رویی که به تازگی آماده شده از این هم بدتر است. این روستا به قدری دور افتاده است که پلیس محلی مرتبا تکرار می‌کند ما اولین سفیدپوستانی هستیم که وارد آنجا شده ایم. در حین عبور از میان بوته ها و همراه با آواز پرندگان، روستاییانی از قبیله ی ” مورل ” که آنجا زندگی می‌کنند به لوله های آبی که در طی سال های جنگ داخلی سودان جنوبی نابود شده اشاره می‌کنند.

بنا به گفته ی مقامات محلی، اعضای گروه دینکا در بور، گروه رودخانه نشینِ همسایه، که در جنگ داخلی سودان جنوبی موضع مخالف داشتند، لوله های آب منطقه را با ماشین های مسلح نابود کردند تا بومیان منطقه را تضعیف کنند.

با توجه به شدت از بین رفتن منابع و تسهیلات ، هیچ نیروی امدادی قادر به بازسازی و جبران چنین خسارتی نبود. آن روز تیمی از” آکسفم ” درحال بازدید از منطقه و بررسی خسارات وارده بودند.

شهردار محلی، لبوشو می‌گوید:« حمله به منظور نابودی شهر صورت گرفت که 2,000 نفر در آن زندگی می‌کردند. هم اکنون با توجه به قرارداد صلح امیدواریم که بتوانیم از این مرحله گذر کنیم و خسارات را جبران کنیم. هیچ سازمان حمایتی ای تا این مناطق نمی‌آید ، اما با زودتر خشک شدن رودخانه های فصلی ما هیچ دسترسی ای به آب نداریم..»

بازسازی زیرساخت های آبی :

ماکنی کوجو، یکی از اعضای تیم اکسفم  میگوید 100 لوله ی آب فقط در این منطقه نابود شده که زنان را مجبور میکند مسیری ده ساعته را برای تامین آب راه طی کنند. او می‌گوید:« مشکل تامین مالی برای برنامه ی بهداشتی WASH وجود دارد. منابع مالی به شدت محدود است زیرا به اندازه ی بحران های دیگر توجه را جلب نمی‌کند.»

اکسفم در سال گذشته تنها قادر به تامین هزینه برای حفر دو چاه جدید شده بود. تیم آن ها مشغول حفر یکی از آن چاه ها در فاصله ی 4 ساعته از شهر پیبور بودند.» این یک مسابقه با زمان است. سطح آب هرسال پایین تر می‌رود، یعنی باید چاه های عمیق تری حفر کنند که هزینه ی بیشتری را نیز در پی دارد.

در یک فرایند بازسازی لوله ی آب که توسط سازمان امدادی در سال گذشته انجام شد، گروهی از زنان که ساعت ها راه رفته بودند، وظیفه دشوار پمپ کردن آب به ده ها مخزن کوچک را برعهده داشتند. کار بسیار طاقت فرسایی است. در گرمای سوزان ، آن ها مجبورند از تمام توان بدنشان برای پر کردن مخازن آبِ زرد رنگِ فلزی استفاده کنند.

با بیشتر شدن فشار، درگیری در سودان جنوبی شروع می‌شود. فقط دو پمپ از شش پمپِ آبِ این منطقه کار می‌کند که می‌تواند با توجه به افزایش جمعیت، مشکل ساز شود.

ناچونالان 43 ساله درحالی که زیر سایه کلبه ای نفس تازه می‌کند می‌گوید :« سطح آب پایین است و پمپاژ کردن را سخت تر می‌کند. پر کردن یک مخزن کوچک ممکن بیش از یک ساعت زمان ببرد. برای ما هیچ تغییری پس از امضای قرارداد صلح در سودان جنوبی اتفاق نیفتاده است. زنان همچنان در سودان جنوبی با تشنگی، گرسنگی و خشونت مواجه هستند. کی تمام خواهد شد؟ »

 

ترجمه و نگارش: شرکت انرژی پویآب پارس / کپی رایت ترجمه محفوظ است

منبع ترجمه : وب سایت روزنامه ایندیپندنت