آب مجازی میزان آب کل مورد استفاده برای تولید محصولات صنعتی، خوراکی و مصرفی است و حجم کل آب، به کل آب مورد استفاده در تولید یک محصول گفته می‌شود. آب مجازی در واقع آب ” پنهان ” در پشت یک محصول است. بطور کلی، هر محصولی که مصرف یا تولید می‌شود حاوی آب مجازی است.
تفاوت بین ردپای آب و آب مجازی :
ردپای آب اصطلاحی است که به آب مورد استفاده در تهیه محصول اطلاق می‌شود. در این زمینه، می‌توانیم به جای ” ردپای آب ” در مورد ” محتوای مجازی آب ” یک محصول صحبت کنیم. مصرف آب در سطح فردی براساس لیتر بیان می‌شود. اما در سطح ملی، ردپای آب یک ملت برابر با استفاده از منابع آب داخلی آنها است، ( صرفه نظر از جریان صادرات آب ).
عادات غذایی مردم در یک کشور و مصرف و تولید انواع غذاها، گوشت ها و توسعه دامپروری و استفاده از منابع طبیعی مانند چشمه ها و رودخانه ها مخصوصا در مناطق آب و هوای گرم، مصرف آب را افزایش می‌دهد و مشکلات بسیاری از لحاظ اقتصادی و سیاست های خارجی پدید می‌آورد.
حقایقی در رابطه با مصرف آب:
- یک فنجان قهوه نیاز به 140 لیتر آب دارد
- یک لیتر شیر نیاز به 1000 لیتر آب دارد
- یک کیلوگرم گندم معادل 1350 لیتر آب مصرف میکند
- یک کیلوگرم برنج حدودا 3000 لیتر آب نیاز دارد
- یک کیلوگرم ذرت به 900 لیتر آب نیاز دارد
جالب است بدانید که 10 لیتر آب پرتقال نیاز به یک لیتر سوخت دیزل برای حمل و نقل و 220 لیتر آب برای شستن میوه نیاز دارد، ممکن است بگویید که سوخت یک منبع تجدیدپذیر باشد و بتوان آنرا از طریق مختلف بدست آورد، اما سوخت یک نوع آلاینده محسوب می‌شود و باعث آلودگی محیط زیست و هوا می‌گردد.
آب مجازی مقدار آبی است که در مواد غذایی و یا سایر محصولات مورد نیاز برای تولید آن پنهان شده است. برای مثال: نمونه های دیگر شامل، محتوای آب مجازی در تولید پنیر و تخم مرغ = 4700 مترمکعب در هر تن، سویا = 2300 و گوشت گاو = 16000 مترمکعب آب به ازاء هر تن (1000 کیلو) می‌باشد.
آب مجازی مقدار آبی است که برای تولید محصول در صنعت یا کشاورزی استفاده می‌شود. بحث آب مجازی یا آب پنهان توسط محقق انگلیسی پروفسور جان آنتونی آلن در دهه 1990 مطرح شد. از آن زمان، تحقیقات وی مورد توجه بخشهای اقتصاد و سیاست قرار گرفت و در سال 2008 جایزه آب استکهلم را دریافت کرد. کمتر از چند سال، مفهوم آب مجازی وارد اقتصاد پنهان و موضوعات زیست محیطی کشورهای جهان سوم شد. در حالی که این مفهوم بیش از سه دهه در سیاست های کشورهای توسعه یافته مورد توجه قرار گرفته بوده.
آب پنهان و آب مجازی:
از کل آبهای کره زمین، تنها یک دهم آن آب شیرین در دسترس انسان است. از کل آب سالانه در جهان 70٪ در کشاورزی ، 20٪ در صنعت و فقط 10٪ در مصارف خانگی استفاده می‌شود. با توجه به بحران آب و کاهش قابل توجه منابع زیرزمینی در کشورهای خاورمیانه و آفریقا، باید از رشد محصولاتی که آب زیادی مصرف می‌کنند، دست بکشیم. یک کشور خشک و کم آب نیازی به تولید محصولات زراعی ندارد. با یک سیاست خوب و همکاری بین‌المللی، می‌توانیم الگوریتم کشاورزی را به آب و هوای خاص و موقعیت جغرافیایی هر کشور تقسیم کنیم.
طبق اصول فنی، محصولات صنعتی مانند فولاد باید به مناطقی با منابع آب کافی منتقل شوند. میانگین آب مصرف شده برای تولید یک کیلو هندوانه 300 لیتر است و این حجم از آب در کشورهایی مصرف می‌شود که راندمان بخش کشاورزی بسیار بالا است، در حالیکه در کشورهای گرم و خشک مانند: مصر، ایران و عمان، برای هر لیتر آب هندوانه 500 لیتر آب استفاده می‌شود که باورنکردنی است!.
- این یک حقیقت تلخ است.
منابع آب شیرین جهان محدود است و هیچ سیاره یا شهاب‌سنگ دیگری ( اشاره به تئوری بیگ بنگ یا پیدایش زمین ) نمی‌تواند آب را به زمین اضافه کند. بحران آب جدی است و ما آغاز نسلی هستیم که شاهد جنگ های بی‌پایان برای آب خواهیم بود.
تولید آب بسیار دشوار است، اما مدیریت آن ساده و منطقی به نظر میرسد. ما باید کشاورزی و صنایع را با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی به آب در کشورهای مختلف تقسیم کنیم. ما باید به جای جستجو و استخراج آن، آب را تمیز و بازیافت کنیم. ما باید از مشاغل پویا و خلاق حمایت کنیم و در این زمینه بیشتر و بهتر بیاموزیم و آموزش دهیم. در آخر، ما باید مراقب سیاره مان “زمین” باشیم.
بدون دیدگاه